Τετάρτη 22 Αυγούστου 2012

Η Εβραϊκή Κοινότητα της Ρόδου με αριθμούς



142 π.χ.: Ρωμαϊκό έγγραφο αναφέρει μια συμφωνία φιλίας μεταξύ της Ρωμαϊκής γερουσίας και του Αρχιραβίνου Συμεών, ως εκπροσώπου του Εβραϊκού Έθνους. Πολλοί ιστορικοί συμπεραίνουν από το έγγραφο αυτό την ύπαρξη Εβραϊκής Κοινότητας.

40 π.χ.: Ο Ηρώδης ο Μέγας επισκέπτεται το νησί και αναφέρεται σε Εβραίους κατοίκους του.

7ο μ.Χ.: Ο Θεόφραστος στη «Χρονογραφία» του κάνει λόγο για την εμπορική δραστηριότητα των Εβραίων της Ρόδου.

1116 μ.Χ.: Ο ραβίνος Βενιαμίν Μπεν Γιονά από την Ισπανία επισκέπτεται τη Ρόδο και αναφέρει ότι «βρήκε 400-500 Εβραίους».

1165-1170 μ.Χ.: Ο περιηγητής Βενιαμίν Τουδελά επισκέπτεται τη Ρόδο και αναφέρει ότι οι Εβραίοι της Ρόδου ξεπερνούν τους 500.Χαρακτηριστικά αναφέρει ότι την ίδια περίοδο βρήκε μόλις 200 Εβραίους στην Ιερουσαλήμ και μόλις 2.500 στην Κωνσταντινούπολη, την πρωτεύουσα της Οθωμανικής αυτοκρατορίας.

1320-1330 μ.Χ.: Ο πρίορας της Βενετίας μεταξύ 1320-1330 ύστερα από εντολή του Μεγάλου Μαγίστρου, φρόντισε να σταλούν 37 Εβραίοι με τις οικογένειες τους στη Ρόδο, όπου συνάντησαν και άλλους ομοθρήσκους τους με τους οποίους συμβίωσαν στη δική τους ξεχωριστή συνοικία. Ήταν η γνωστή Juifrie ή Giudecha ή Οβριακή και κάλυπτε τη ΝΑ γωνιά του βούργου της πόλης. Χωρίζονταν σε δύο συνοικίες την Επάνω Οβριακή και την Κάτω Οβριακή.

1394-1421 μ.Χ.: Ο Μέγας Μάγιστρος, Philibert de Naillac, εκδίδει διαταγή να εκκενώσουν οι Εβραίοι την Επάνω Οβριακή.

1422-1423 μ.Χ.: Ο Μέγας Μάγιστρος, Αντώνιος Fluvia, ακυρώνει τη διαταγή του προκατόχου του και δέχεται να επιστρέψουν οι Εβραίοι στη συνοικία.

1427-1465 μ.Χ.: Υπάρχουν τρεις επιφανείς γιατροί στη Ρόδο, ο Vitali Gratiani, ο Σαμουήλ Ορφανός και ο Μωυσής Gratiani. Αριθμός σημαντικός και σημειωτέον ότι και οι τρεις έχουν την ιδιότητα του «medicus fisicus», είναι δηλαδή κάτοχοι πανεπιστημιακού διπλώματος.

1450-1480 μ.Χ.: Ισχύουν περιοριστικά μέτρα για τους Εβραίους της Ρόδου. Με το χτύπημα της καμπάνας δεν επιτρεπόταν να κυκλοφορούν έξω από τα σπίτια τους, δεν μπορούσαν ούτε στη Συναγωγή να πάνε και απαγορευόταν η μετακίνηση από τη μια γειτονιά στην άλλη.

1472 μ.Χ.: Μαρτυρία ανώνυμου προσκυνητή από την Κολωνία, ο οποίος πέρασε από τη Ρόδο ταξιδεύοντας προς τους Αγίους Τόπους και εντυπωσιάστηκε από τα μεταξωτά υφάσματα που κατασκεύαζαν οι Εβραίοι της Ρόδου.

1480 μ.Χ.: Οι Τούρκοι πολιορκούν με μεγάλες δυνάμεις το νησί και τον Αύγουστο λύνουν την πολιορκία. Ο Μέγας Μάγιστρος Pierre d’ Aubusson, για να εκφράσει τις ευχαριστίες του προς τους Έλληνες και Εβραίους κατοίκους, οι οποίοι βοήθησαν τις δύσκολες στιγμές της πολιορκίας, διατάζει να χτιστεί μια ορθόδοξη εκκλησία, ο Άγιος Παντελεήμων για τους Έλληνες και να ξαναχτιστεί η συναγωγή Kahal Gadol, που είχε καταστραφεί κατά την πολιορκία.

1481 μ.Χ.: Ο Εβραίος έμπορος από τη Φλωρεντία, Μεσουλάμ Ντε Βαλτέρα, φτάνει στη Ρόδο στις 30 Μαΐου 1481. Στις σημειώσεις του αναφέρει ότι οι Τούρκοι είχαν σχεδόν ισοπεδώσει την Εβραϊκή συνοικία.

1487 μ.Χ.: Ο Ραβίνος Οβαδία Ντε Μπαρντινόλο αναφέρει ότι η Εβραϊκή συνοικία είχε σχεδόν καταστραφεί από την πολιορκία των Τούρκων.

31/3/1492 μ.Χ.: Ο βασιλιάς Φερδινάνδος και η βασίλισσα Ισαβέλλα της Ισπανίας εκδίδουν διάταγμα με το οποίο διατάζονται όλοι οι Εβραίοι της Ισπανίας να εγκαταλείψουν τη χώρα το πολύ μέσα σε τρεις μήνες. Να αναφέρουμε ότι η Εβραϊκή κοινότητα της Ισπανίας ήταν η πολυπληθέστερη, επιβλητικότερη και πιο καλλιεργημένη από όλες τις Εβραϊκές Κοινότητες τότε.

1502 μ.Χ.: Με διάταγμά του, ο Μέγας Μάγιστρος Pierre d’ Aubusson διατάζει τους

Εβραίους κατοίκους του νησιού ή να εγκαταλείψουν το νησί, χάνοντας φυσικά τις περιουσίες τους ή να αλλάξουν το θρήσκευμά τους, έχοντας 40 ημέρες χρονικό περιθώριο. Οι περισσότεροι θα καταφύγουν στη Θεσσαλονίκη, τη Τζένοβα και τη Φεράρα.

1523 μ.Χ.: Σύμφωνα με τον Εβραίο διανοούμενο και ιστορικό Abraham Galante (1865-1948), «η διοίκηση της Εβραϊκής Κοινότητας της Ρόδου περνά στα χέρια των Σεφαρδιτών Εβραίων που είχαν έρθει από την Ισπανία. Τα κείμενα και τα έγγραφα της κοινότητας είναι γραμμένα στην ισπανοεβραϊκή γλώσσα, που είναι πλέον η κυρίαρχη γλώσσα της κοινότητας».

1530-1540 μ.Χ.: Με φιρμάνι ο Σουλεϊμάν μετακινεί και προσφέρει τα εξής προνόμια στους Εβραίους που θα εγκατασταθούν στη Ρόδο: στέγη στην ωραιότερη συνοικία του τειχισμένου τμήματος, εξασφάλιση απρόσκοπτης τέλεσης των τελετών τους, προνομιακή ανάθεση εκμετάλλευσης του θείου της περιοχής και εκατονταετή ευνοϊκή φορολογική μεταχείριση.

1537 μ.Χ.: Οι Εβραίοι δραστηριοποιούνται με επιτυχία στο κύκλωμα παρασκευής και εμπορίας κρασιού στη Ρόδο.

1549 μ.Χ.: Οι Εβραίοι συγκροτούν σημαντικό τμήμα των κατοίκων της τειχισμένης πόλης της Ρόδου και είναι πάνω από 500 άτομα, σύμφωνα με τον Andre d’ Angouleme στο έργο του «Cosmographie da Levant» (1556).

1550 μ.Χ.: Εκμισθωτές των φόρων του τελωνείου του Ρόδου παρουσιάζονται να είναι, σε σύμπραξη με τον μπέη του νησιού, πέντε Εβραίοι. Οι Moise Ovadia, Moise Parin, Abrahan Boton, Sasson Ferrara και ο Jacob de Narbona.

1577 μ.Χ.: Κτίζεται η μεγάλη συναγωγή «Καάλ Σαλόμ».

1582 μ.Χ.: Ο περιηγητής J. Palerne περιγράφει την εικόνα των πλουσιοντυμένων Εβραίων γυναικών της Ρόδου.

1591 μ.Χ.: Ο Εβραίος Καta Ηaim, συμμετέχει σε μια ομάδα κεφαλαιούχων που πλειοδοτούν στην εκμίσθωση του φόρου του κρασιού της Ρόδου.

16ος αιώνας : Στην αλληλογραφία των ραβίνων της Ρόδου απουσιάζει η αναφορά σε φτωχά μέλη της εβραϊκής κοινότητας.

Τέλη 16ου αιώνα : Ο διακεκριμένος ραβίνος της Ρόδου, Jahiel Basan, μεταβαίνει στη Χίο για να επιλύσει κάποιο πρόβλημα της εκεί Εβραϊκής Κοινότητας.

1615 μ.Χ.: Ο Ροδίτης ραβίνος, Moshe Hacohen, τοποθετείται αρχιραβίνος στην Εβραϊκή κοινότητα της Χίου, σύμφωνα με τον Ph. Argenti.

1660-1666 μ.Χ.: Ο Shabbatai Zvi επισκέφτηκε τη Ρόδο και δίδαξε τη θεωρία του.

16ος-17ος μ.Χ. αιώνας: Οι Εβραίοι έμποροι της Ρόδου εξάγουν προς τη Συρία, τη Μ. Ασία και την Αίγυπτο υφάσματα.

Μέσα 17ου αιώνα: Η ανακάλυψη νέων ηπείρων, νέων θαλάσσιων δρόμων και η παρακμή της Οθωμανικής Αυτοκρατορίας φέρνουν το μεγαλύτερο μέρος της Εβραϊκής κοινότητας της Ρόδου αντιμέτωπη με το φάσμα της ανέχειας.

1ο μισό 17ου αιώνα: Ο περιηγητής Β. Randolph επισημαίνει ότι στην πόλη της Ρόδου «ζουν πολλοί Εβραίοι».

Τέλη 17ου αιώνα: Ο Εβραίος έμπορος Σαμουήλ καταφέρνει να εξασφαλίσει την αποκλειστική ενοικίαση των δύο κλωστηρίων που ο Σουλεϊμάν είχε κατασκευάσει στη Ρόδο.

Αρχές 18ου αιώνα: Ζει και δρα στο νησί ο γιατρός Moise Elyakim.

2ο μισό 18ου αιώνα: Η Ρόδος γίνεται ένα σημαντικό Σεφαρδίτικο κέντρο μελέτης της Toρά, χάρη στην πνευματική προσφορά του αρχιραβίνου Moshe Israel.

1739 μ.Χ.: Εβραίος Ροδίτης έμπορος αναπτύσσει εμπορική δραστηριότητα με το Λιβόρνο της Ιταλίας.

1777 μ.Χ.: Έλληνες, Τούρκοι και Εβραίοι κάτοικοι της Ρόδου ενώνουν τις διαμαρτυρίες τους με στόχο την αντικατάσταση του Οθωμανού διοικητή του νησιού.

1795 μ.Χ.: Το Ραβινάτο της Ρόδου απαγορεύει με απόφαση του στους Εβραίους μεταξέμπορους, που δεν συνδέονταν με τη ροδιακή συντεχνία των επεξεργαστών του μεταξιού, να πουλούν στην Ανατολία μετάξι και μεταξωτά προϊόντα κατασκευασμένα εκτός Ρόδου.

1797 μ.Χ.: Η Εβραϊκή κοινότητα της Ρόδου εκδίδει απόφαση σύμφωνα με την οποία απαγορευόταν στις Εβραίες του νησιού η χρήση βαρύτιμων κοσμημάτων και πολυτελών ρούχων.

19ος αιώνας μ.Χ.: Η πνευματική παρουσία των ραβίνων της κοινότητας της Ρόδου είναι πολύ σημαντική, ώστε η Ρόδος αποκτά το προσωνύμιο «μικρή Ιερουσαλήμ» και θεωρείται ως ο απαραίτητος σταθμός του ταξιδιού προς τη γη του Ισραήλ.

1819 μ.Χ.: Η Εβραϊκή ροδίτικη οικογένεια των Alhadeff ιδρύει τον εμπορικό της Οίκο. Μέσα σ’ έναν αιώνα θα αναδειχθεί σ’ έναν από τους πιο σημαντικούς εμπορικούς και τραπεζικούς Οίκους της Α. Μεσογείου, με υποκαταστήματα της σε πολλές πόλεις, ακόμα και στο Μιλάνο.

1820-1840 μ.Χ.: Το παράδειγμα των Alhadeff ακολουθούν και άλλοι Ρόδιοι Εβραίοι, όπως ο Joseph Notrica, Jacob Surmani, Moise Levi, Haim Amato και ο Menache, ιδρύοντας εμπορικούς Οίκους και εμπορεύονται κυρίως υφάσματα και μπαχαρικά.

1826 μ.Χ.: Εκτέλεση από τις Οθωμανικές αρχές ενός Εβραίου διακινητή κίβδηλων νομισμάτων.

1828 μ.Χ.: Ένας πλανόδιος Εβραίος έμπορος ληστεύεται και δολοφονείται από Έλληνες στην ύπαιθρο της Ρόδου.

1840 μ.Χ.: Διώξεις, ξυλοδαρμοί και φυλακίσεις των Εβραίων του νησιού. Κατηγορούνται για συκοφαντία αίματος, χωρίς καθόλου επιβαρυντικά στοιχεία για αυτούς. Ακολουθεί πογκρόμ σε βάρος τους, μέχρι που το παιδί που υποτίθεται ότι είχε δολοφονηθεί, βρέθηκε ζωντανό στη Σύρο.

1840 μ.Χ.: Ο σουλτάνος Αμπντούλ Μετζίτ καταδικάζει με φιρμάνι τη συκοφαντία αίματος και τις ταραχές στη Ρόδο και τη Δαμασκό.

Μέσα 19ου αιώνα : Ο εβραϊκός πληθυσμός της Ρόδου φτάνει τα 1.500 περίπου άτομα.

1850 μ.Χ.: Κτίζεται η «Γιεσιβά Μενασέ», από τον Μωυσή Μενασέ.

1865 μ.Χ.: Κτίζεται η συναγωγή «Καάλ Καμόντο».

Τέλη 19ου αιώνα: Ο Behor Soriano αναδεικνύεται, εκτός από τραπεζίτη και σε εφοπλιστή με μεγάλη οικονομική επιφάνεια εκείνη την εποχή.

1900 μ.Χ.: Οι ηγέτες της Εβραϊκής Κοινότητας Ρόδου (πρόεδρος ο κ. Σοριάνο, ραβίνος ο Μωσέ Φράνκο και αρχηγός του Ταλμούδ-Τορά κ. Αλχαντέφ) απευθύνουν έκκληση στη Alliance Israelite Universalle στο Παρίσι για ίδρυση σχολείου στην πόλη της Ρόδου.

1902 μ.Χ.: Ιδρύεται και λειτουργεί σχολείο της Alliance Israelite Universelle στη Ρόδο.

1912 μ.Χ.: Ιδρύεται στη Νέα Υόρκη σωματείο αλληλοβοηθείας με τίτλο «Ροδιακή Ένωση Βοηθείας Αδελφών» (Rhodos League of Brothers and Society), από Εβραίους Ροδίτες μετανάστες.

20/9/1927 μ.Χ.: Ιδρύεται με πρωτοβουλία του ιταλού Κυβερνήτη Mario Lago και της Εβραϊκής κοινότητας το «Ραβινικό Κολλέγιο».

1/1/1928 μ.Χ.: Λειτουργεί το Ραβινικό Κολλέγιο με σπουδαστές από διάφορες Ευρωπαϊκές χώρες.

1928 μ.Χ.: Εκδίδεται στη Ρόδο το περιοδικό «Ελ Μπολετίν Μενσουάλ».

1934 μ.Χ.: Εκδίδεται το έντυπο «Μπολετίν». Ήταν ένα ενημερωτικό έντυπο για τις δραστηριότητες της κοινότητας, αλλά περιείχε και ποικίλα θέματα.

1938 μ.Χ.: Η φασιστική κυβέρνηση του Μουσολίνι επέβαλε και στη Ρόδο φυλετικούς νόμους, διακρίσεις και περιορισμούς στους Εβραίους. 103 οικογένειες εγκαταλείπουν το νησί, κλείνει το Ραβινικό κολλέγιο.

13/7/1944 μ.Χ.: Ο Γερμανός διοικητής Kleeman διατάσσει την απογραφή όλων των Εβραίων της Ρόδου.

23/7/1944 μ.Χ.: Περισσότεροι από 1.600 Εβραίοι επιβιβάζονται σε μότορσιπ και στέλνονται στις φυλακές του Χαϊδαρίου.

3/8/1944 μ.Χ.: Επιβιβάζονται σε τρένα για το Άουσβιτς

16/8/1944 μ.Χ.: Οι Εβραίοι της Ρόδου φτάνουν στο Άουσβιτς. Από τους 1.680 περίπου θα καταφέρουν να επιζήσουν 161 άτομα.

1946 μ.Χ.: Οι γιοι του Σολομών Αλχαδέφ, Ζοζέφ και Ασέρ, δωρίζουν στο Δήμο Ρόδου τον τεράστιο κήπο του σπιτιού τους, σημερινή οδό Αλχαδέφ, που πήρε το όνομα του πατέρα τους Σολομών.

1946 μ.Χ.: Κατά τη συνεδρίαση της 1/10/1946 το Δημοτικό Συμβούλιο της πόλης της Ρόδου, με δήμαρχο τον Γαβριήλ Χαρίτο (πρώτο αιρετό δήμαρχο), αποφασίζει τη μετονομασία της πρώην πλατείας Πρίγκηπος σε πλατεία Εβραίων Μαρτύρων.

1948 μ.Χ.: Στο ξενοδοχείο των Ρόδων, ο κόμης Μπερναντότε είχε εγκαταστήσει το στρατηγείο του σαν μεσολαβητής στην αραβο-ισραηλινή ρήξη και στις αίθουσές του έγινε η συνδιάσκεψη της ειρήνης.

1947 μ.Χ.: Τα Δωδεκάνησα ενώνονται με την Ελλάδα και η Εβραϊκή κοινότητα της Ρόδου αριθμεί περίπου 50 μέλη.

1957 μ.Χ.: Μετά από συντονισμένες ενέργειες του Κ.Ι.Σ. εστάλησαν στη Ρόδο και εγκαταστάθηκαν στο νησί 8 οικογένειες Εβραίων για να ενισχύσουν την κοινότητα, ώστε να μη «σβήσει» η Εβραϊκή κοινότητα της Ρόδου.

19/1/1970 μ.Χ.: Με απόφαση του Υπουργείου Παιδείας και Θρησκευμάτων κηρύσσονται σε αδράνεια «οι Εβραϊκές κοινότητες Βέροιας, Διδυμοτείχου, Καβάλας, Καρδίτσας, Πατρών και Ρόδου».

10/3/1970 μ.Χ.: Με απόφαση του Υπουργείου Παιδείας και Θρησκευμάτων συγκροτούνται 3μελείς επιτροπές «για τη διαχείριση των υποθέσεων και συμφερόντων των Εβραϊκών κοινοτήτων που είναι σε αδράνεια και διορίζονται ως μέλη οι Μωρίς Η. Σοριάνο, Δανιήλ Αλχανάτης και Αλβέρτος Κόβος δια την Εβραϊκή κοινότητα Ρόδου».

1997 μ.Χ.: Εγκαινιάζεται το Φωτογραφικό μουσείο Ρόδου, ιδρυτής του οποίου είναι ο Αρόν Χασσόν.

2002 μ.Χ.: Αναγέρθηκε το Μνημείο Ολοκαυτώματος στις 23/6/2002 στην Πλατεία Εβραίων Μαρτύρων και έγιναν σχετικές εκδηλώσεις μνήμης για την εξόντωση της Εβραϊκής κοινότητας Ρόδου.

Δεν υπάρχουν σχόλια:

Δημοσίευση σχολίου